ΠΡΟΣΩΠΑ

Η εταιρεία Βιοάμπελος O.P. Ltd είναι ένα success story που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως παράδειγμα. Η μικρή επιχείρηση του Ζήνωνα Χαριλάου παράγει πρώτης ποιότητας βιολογική σουλτανίνα στο Πισσούρι και εξάγει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της.

Το ραντεβού καθορίστηκε ένα πρωινό καθημερινής, για να πάμε νωρίς στα αμπέλια πριν δυναμώσει ο ήλιος, ακριβώς στο ίδιο σημείο του χωριού όπου σταματούσαν κάποτε οι άμαξες για να ξαποστάσουν τα άλογα και οι καμήλες που μετέφεραν εμπορεύματα και προϊόντα. Γεωργός τέταρτης γενιάς ο κ. Χαριλάου γεννήθηκε στις κατεχόμενες περιοχές και μετά την προσφυγιά μετακόμισε οικογενειακώς στη Λεμεσό και από εκεί στο Πισσούρι. Στο χωριό παραδοσιακά καλλιεργούσαν σουλτανίνα, ο ίδιος ξεκίνησε με τη βιολογική σουλτανίνα από το 1999. «Θέλαμε να παραγάγουμε ένα προϊόν που να έχει παραπάνω ζήτηση και να έχει και αγορά. Τότε που ξεκινήσαμε ο κόσμος ήταν δύσπιστος με τη βιοκαλλιέργεια και επέμεναν με τα συμβατικά φάρμακα στις καλλιέργειες. Εμείς αρχίσαμε σιγά-σιγά με λίγη πληροφόρηση, με τα χρόνια όμως τα καταφέραμε» επισημαίνει στην κουβέντα μας.

Η σουλτανίνα πάνω στο κλίμα, λίγο πριν τρυγηθεί.

Η αλήθεια είναι πως το περιβάλλον της Κύπρου διαθέτει τις κατάλληλες συνθήκες για την καλλιέργεια της σουλτανίνας. Η συγκεκριμένη ποικιλία επιτραπέζιου σταφυλιού ξεκίνησε από το βόρειο Ιράν, αργότερα διαδόθηκε στις περιοχές της Μικράς Ασίας και στα μέσα του 19ου αιώνα μεταφέρθηκε σε περιοχές της Μεσογείου. Από γραπτές αναφορές γνωρίζουμε πως στην Κύπρο η σουλτανίνα ήρθε από την Κρήτη το 1914 και η καλλιέργεια της επεκτάθηκε μετά το 1930 με σημαντική περιοχή καλλιέργειας τον κόλπο του Πισσουρίου. Είναι βέβαιο ότι βοήθησαν και οι πρόσφυγες που ήρθαν από τη Σμύρνη και ήξεραν το προϊόν. Είναι επίσης γνωστό ότι για αρκετές δεκαετίες η παραγωγή και εξαγωγή επιτραπέζιων σταφυλιών στη μεγαλόνησο στηριζόταν στην καλλιέργεια της σουλτανίνας. Αυτό το εκλεκτό σταφύλι με ρόγες χωρίς κουκούτσι και σάρκα ανθεκτική, γλυκιά και γευστική, που ωριμάζει στα τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου. Θεωρείται διατροφικός θησαυρός, αφού περιέχει πολύτιμα ιχνοστοιχεία, βιταμίνες, φρουκτόζη, γλυκόζη αλλά και φαινόλες, οι οποίες της δίνουν και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες.

Οι εχθροί του αμπελιού

«Τα συνήθη προβλήματα στην καλλιέργεια της σουλτανίνας είναι οι καιρικές συνθήκες που άλλαξαν άρδην. Με τους καύσωνες και την ανομβρία, άνοιξη δεν υπάρχει… Το 90% στη γεωργία είναι οι καιρικές συνθήκες» μας διαβεβαιώνει ο έμπειρος γεωργός. «Μπορεί να προσβληθεί και από περονόσπορο όταν έχει βροχόπτωση και υγρασίες, τον Απρίλιο, Μάιο. Μετά πρέπει να ελέγξεις για στάχτη και αυτή με υγρασίες, πρέπει να ξεκινήσεις μια διαδικασία από τα πέντε εκατοστά περίπου βλάστησης, να ξεκινήσεις το θειάφι που είναι ορυκτό και επιτρέπεται στη βιολογική καλλιέργεια, ενώ για τον περονόσπορο μπορείς να χρησιμοποιήσεις χαλκό. Ένας μεγάλος εχθρός όλων των αμπελιών είναι επίσης η ευδεμίτιδα (ή ευδεμίδα) που θέλει ιδιαίτερη προσοχή, διότι κάνει και τη μεγαλύτερη ζημιά. Είναι ένα είδος πεταλούδας που κάνει τον κύκλο της: αυγά, σκουλήκι και σε ένα μήνα πάλι το ίδιο. Πρέπει να ελέγχονται με παγίδες στα αμπέλια και να γίνονται ψεκασμοί».

Υψηλά κόστη μεταφοράς

Ο Ζήνωνας Χαριλάου διατηρεί τα αμπέλια με βιολογική σουλτανίνα, στο Πισσούρι και στην Αλέκτορα, σε μια πεδιάδα χάρμα ιδέσθαι. Όλα μαζί καταλαμβάνουν γύρω στα 140 δεκάρια, κάποια αγορασμένα και άλλα ενοικιασμένα, πιστοποιημένα από τη Lacon. Η συνολική παραγωγή του είναι γύρω είναι στους 220-250 τόνους τον χρόνο που τη διαθέτει στα βιολογικά καταστήματα του νησιού, «όση σηκώνει η κυπριακή αγορά», και την υπόλοιπη που είναι κι ο μεγαλύτερος όγκος, την κάνει εξαγωγή σε τρεις με τέσσερις χώρες, κυρίως Γερμανία και Αυστρία. Μετά ξεκινά η διάθεση της ξανθής, βιολογικής σταφίδας που είναι, επίσης, περιζήτητη στο εξωτερικό. «Οι τιμές διαμορφώνονται αναλόγως των ποσοτήτων και της ζήτησης. Η ποιότητα είναι πάντα η ίδια, αλλά μέσα σε 25-30 μέρες πρέπει να φύγει όλο το προϊόν»

Συσκευασμένο το προϊόν στα ψυγεία, περιμένει τις νταλίκες για να μεταφερθεί στις ευρωπαϊκές αγορές.

Οι Κύπριοι αγρότες αντικειμενικά δεν μπορούν να συναγωνιστούν τις μεγάλες ποσότητες των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οφείλουν, λοιπόν, να ποντάρουν στην ιδιαιτερότητα και την ποιότητα των προϊόντων τους για ένα υποσχόμενο μέλλον. Κι αυτό ουσιαστικά κάνουν με κάμποσα προβλήματα και ταβάνι «το υψηλό κόστος μεταφοράς στο εξωτερικό». Αυτό μας επισημαίνει ο έμπειρος γεωργός, ο οποίος κάθε καλοκαίρι κάνει αγώνα δρόμου για να μεταφέρει τη σουλτανίνα του στις ευρωπαϊκές αγορές. «Δεν υπάρχουν αρκετές ακτοπλοϊκές γραμμές για να μεταφέρουμε τα γεωργικά προϊόντα, το κόστος μας είναι πολύ υψηλό. Εμείς δουλεύουμε με νταλίκες-ψυγεία που φορτώνονται και πάνε απευθείας στον πελάτη, στις υπεραγορές του εξωτερικού, που βάζουμε με πρόγραμμα. Παλιά οι ατμοπλοϊκές γραμμές στην Κύπρο ήταν δύο εβδομαδιαίως. Πέρυσι σχεδόν πήγαν να τις σταματήσουν έμεινε μία εβδομαδιαίως και αυτό είναι τεράστιο πρόβλημα, γιατί η σουλτανίνα είναι φρέσκο προϊόν και πρέπει να πηγαίνει γρήγορα στον προορισμό του. Είχαμε κάνει κάποιες συναντήσεις με την Επιτροπή Γεωργίας, έγινε και συνάντηση στη Βουλή για το θέμα, πόσο συχνά μπορούμε να πάρουμε τα φρέσκα προϊόντα μας στο εξωτερικό. Αντίθετα στην Κρήτη, ένα νησί με πολύ μεγάλη παραγωγή που κρατά ένα σημαντικό μερίδιο της ευρωπαϊκής αγοράς, υπάρχουν 33 γραμμές εβδομαδιαίως. Πρέπει να ανασχεδιαστεί μια καλύτερη αγροτική πολιτική από τους τεχνοκράτες του τμήματος Γεωργίας. Υπάρχουν επιδοτήσεις που δεν έρχονται στην Κύπρο, λαμβάνουμε πληροφορίες που δεν τις έχουμε από πριν, νέα βιολογικά φυτοφάρμακα, κ.ά. Είναι πολλά που πρέπει να ψάξεις μόνος σου» τονίζει με παράπονο ο κ. Χαριλάου.

Ο υπέροχος αμπελώνας στην Αλέκτορα.

Η χαρά της δημιουργίας

Αναμφίβολα η δουλειά του αγρότη είναι πολύ απαιτητική. Χειρωνακτική εργασία, καιρικές αναποδιές, ψυχολογική κούραση, ελάχιστος προσωπικός χρόνος. Αν όμως σου αρέσει να δημιουργείς, είναι ιδανικά. «Δουλεύουμε 365 μέρες τον χρόνο χωρίς Σάββατο και Κυριακή. Εμείς ασχοληθήκαμε με τη γεωργία γιατί κάθε χρόνο δημιουργείς. Από το κλάδεμα μέχρι το τελικό προϊόν. Κάθε χρονιά είναι εντελώς διαφορετική, οι φροντίδες μπορεί να είναι ίδιες αλλά διαφορετική η εικόνα. Φέτος είχαμε απώλεια 30% από τους καύσωνες. Τον Ιούνιο έκανε καύσωνα με 41.5 βαθμούς Κελσίου υπό σκιά στα αμπέλια και από πάνω ήταν γύρω στους 50 βαθμούς. Όσα ήταν από πάνω κάηκαν και είναι αυτά που κόβεις όταν ξεκινήσεις τις εξαγωγές. Είναι πιο ξανθά και πιο ώριμα. Μετά προχωράς δεύτερο και τρίτο γύρο προς τα κάτω. Υπάρχει, όμως, η χαρά της δημιουργίας στο τελικό προϊόν! Πρέπει να έχεις μεράκι για να κάνεις βιολογική καλλιέργεια, να είσαι πολλές ώρες στα αμπέλια και να τα παρακολουθείς».

Η εταιρεία Βιοάμπελος O.P. Ltd απασχολεί μόνιμα έξι άτομα, το καλοκαίρι εργοδοτεί γύρω στους 30-40 εποχιακούς εργάτες στα αμπέλια, κυρίως ξένους, και άλλους τόσους Πισσουρκώτες στο συσκευαστήριο του χωριού, στηρίζοντας την οικονομία της περιοχής. «Εμείς κοιτάζουμε να είμαστε βιώσιμοι. Οι αγορές υπάρχουν, θέλει όμως καλό προϊόν και προσοχή». Τι θα συμβούλευε επομένως έναν νέο αγρότη που θέλει να στραφεί στη βιοκαλλιέργεια; «Καλά θα κάνει να στραφεί στη βιολογική καλλιέργεια. Πριν όμως πρέπει να κάνει έλεγχο βιωσιμότητας, να εξασφαλίσει αγορές και μετά να επενδύσει σε χρόνο και χρήμα».

Η σουλτανίνα διαλέγεται και συσκευάζεται σε πλαστικά κουτιά του μισού κιλού και βγαίνει στην αγορά.

-ΠΟΥ ΤΑ ΒΡΙΣΚΟΥΜΕ
Τη σουλτανίνα της εταιρείας Βιοάμπελος O.P. Ltd τη βρίσκουμε στα περισσότερα βιολογικά καταστήματα της Κύπρου. Τηλ. παραγωγού 99633546

*Το ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε στον «Γαστρονόμο» τον Σεπτέμβριο του 2016