Κείμενο: Τασούλα Επτακοίλη
Καλοκαίρι του 1940. Η Luftwaffe, η αεροπορία της ναζιστικής Γερμανίας, επιτίθεται εναντίον των βρετανικών αεροπορικών δυνάμεων, επιχειρώντας εισβολή στο «νησί». Οι Γερμανοί υπερτερούν σε αριθμό αεροσκαφών. Ομως η RAF έχει ένα πολύ ισχυρό αμυντικό όπλο: το ολοκαίνουργιο σύστημα έγκαιρης επισήμανσης αεροσκαφών RDF (Radio Detection Finding, δηλαδή Ραδιοεντοπισμός), το οποίο αργότερα μετονομάστηκε στο γνωστό μας ραντάρ. «Aυτό το όπλο έπρεπε πάση θυσία να μείνει μυστικό. Ετσι, επινοήθηκε μια ιστορία: ότι οι Βρετανοί πιλότοι είχαν εξαιρετική όραση και διέκριναν από μακριά τα εχθρικά βομβαρδιστικά επειδή έτρωγαν πολλά καρότα! Και μπορεί ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος να τελείωσε, αλλά αυτή η εξήγηση επέζησε. Γονείς εξακολουθούν μέχρι σήμερα να μεγαλώνουν τα παιδιά τους μαθαίνοντάς τους πως η κατανάλωση καρότων είναι συνυφασμένη με την καλή όραση. Εννοείται ότι περιέχουν προβιταμίνη Α, η έλλειψη της οποίας προκαλεί, μεταξύ άλλων, νυκταλωπία (κακή όραση στο ημίφως ή στη νύχτα), αλλά αυτό δεν δικαιολογεί το μύθο που τα συνοδεύει», λέει η Αντωνία-Λήδα Ματάλα, καθηγήτρια Ανθρωπολογίας της Διατροφής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. «Υπάρχουν πολλοί αντίστοιχοι μύθοι. Σε κάποιους λαούς της Αφρικής υπήρχε η πεποίθηση πως τα παιδιά για να γίνουν γενναία πρέπει να τρώνε κρέας λιονταριού - και ποτέ λαγού γιατί έτσι θα δειλιάζουν...»
Στον δυτικό κόσμο τέτοιες δεισιδαιμονίες έχουν πλέον εκλείψει. Ομως, λανθασμένες αντιλήψεις και παρανοήσεις -και, φυσικά, οι μαζικές ψευδαισθήσεις μας που έχουν να κάνουν κυρίως με το αδυνάτισμα- εξακολουθούν να μας οδηγούν σε συχνά επικίνδυνα διατροφικά μονοπάτια. Οι δύο πιο δημοφιλείς δίαιτες αυτή την περίοδο στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, είναι η Παλαιολιθική (Paleo Diet), η οποία προτείνει να τρώμε όσα υποτίθεται ότι έτρωγαν οι άνθρωποι των σπηλαίων, και η 20/20, η οποία επιτρέπει να καταναλώνουμε μόνο είκοσι τροφές.
Και στην Ελλάδα; Ο Αντώνης Καφάτος, ομότιμος καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης, μελετά τις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων εδώ και δεκαετίες. Και δεν κρύβει την απογοήτευσή του. Οχι μόνο για τις δραματικές αλλαγές -«τα Ελληνόπουλα είναι πλέον τα πιο υπέρβαρα στον κόσμο· ακόμη και τα παιδιά στις ΗΠΑ ξεπέρασαν»-, αλλά και γιατί το ελληνικό κράτος επιμένει να αγνοεί την ανάγκη θέσπισης μιας εθνικής πολιτικής σε θέματα διατροφής και πρόληψης ασθενειών. «Οπως δείχνουν τα στοιχεία του CDC (Centerfor Diseses Control) στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, μόνο το 12% των πρόωρων θανάτων μπορούν να προληφθούν με τις υπάρχουσες υπηρεσίες υγείας, ενώ το 67% μπορούν να προληφθούν με παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής και στο περιβάλλον. Το 24% έχουν σχέση με γενετικούς παράγοντες, των οποίων η δράση μπορεί όμως να μειωθεί με αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής και με άθληση. Δυστυχώς, όμως, το 99% των πιστώσεων για την υγεία δαπανώνται στις υπηρεσίες υγείας και στα φάρμακα, ενώ λιγότερο από το 1% δαπανάται για την πρωτογενή πρόληψη και αυτό περιλαμβάνει κυρίως τα εμβόλια», τονίζει.
Διαβάστε ολόκληρο το αρθρο στη www.kathimerini.gr.
