Φωτογραφία: Μανώλης Ζαχαριουδάκης
«Νηστευέτω καί στόμα ἀπό ρημάτων αἰσχρῶν καί λοιδορίας. Τί γάρ ὄφελος, ὅταν μέν ὀρνίθων καί ἰχθύων ἀπεχώμεθα, τούς ἀδελφούς δάκνωμεν καί κατεσθίωμεν;»*
Για αιώνες το µυστικό στην καλή διατροφή ήταν ότι ακολουθούσε τον κύκλο του χρόνου. Υπήρχε συνάφεια του χωραφιού µε την κατσαρόλα. Ηταν µια σχέση διαλεκτική, µε ουσία και αποτέλεσµα. Ελειπαν οι τεχνικές και ο σηµερινός πλούτος των εδώδιµων-αποικιακών. Ελειπαν οι αλυσιδωτές αναταραχές, σε παγκόσµιο µάλιστα εύρος, και τα λεγόµενα διατροφικά σκάνδαλα. Τα τρόφιµα, οι πρώτες ύλες ήταν συνήθως εποχικές, νωπές ή συντηρηµένες µε φυσικές διαδικασίες. Ο ήλιος, το αλάτι, ο καπνός, το κρασί ή το ξίδι έρχονταν να δώσουν στα τρόφιµα νοστιµιά και αντοχή στο χρόνο. Με αυτόν τον τρόπο κάλυπτε η οικογένεια τις ανάγκες της ολοχρονίς και ο ταξιδευτής, ο ναυτικός, εξασφάλιζε τις προµήθειές του.
Στον κύκλο του χρόνου, όλες οι θρησκείες επέβαλλαν -και επιβάλλουν- «κράτει» στις µηχανές. Αλλες απαγορεύουν την κατανάλωση τροφής για συγκεκριµένη περίοδο, άλλες ορίζουν συγκεκριµένο εδεσµατολόγιο και σχετικές απαγορεύσεις. Στα καθ’ ηµάς, η προδιαγεγραµµένη πορεία για τη σταύρωση περιλαµβάνει τη σωµατοποιηµένη καταπόνηση του οργανισµού µέσω της νηστείας ως έκφραση θλίψης. Είναι ένα είδος άσκησης, µια διαδικασία ψυχικού και σωµατικού εξαγνισµού.
Εχοντας ήδη προ πολλού χάσει την επαφή µε τη φύση, ο σηµερινός άνθρωπος συνδέει τη νηστεία περισσότερο µε µια καλή ευκαιρία να έρθει σε επαφή µε τον διατροφολόγο - διαιτολόγο του εν όψει καλοκαιριού. Δεν ανήκει δηλαδή στις προτεραιότητές µας η επικοινωνία µε ό,τι τροφοδοτεί το πνεύµα και την ψυχή µας µε οµορφιά και την καθηµερινότητά µας µε «…εγκράτεια γλώσσης, θυµού αποχή, επιθυµιών χωρισµό». Σε συνθήκες αναγκαστικής άσκησης ένεκα κρίσης, όπου ο καθένας ανά πάσα στιγµή µπορεί να καταστεί «ασθενής ή οδοιπόρος», αναδεικνύεται σηµαντικότερη η προσφορά και η θυσία χάριν του δοκιµαζόµενου συνανθρώπου παρά η κατάκτηση της µέγιστης προσωπικής ασκητικής καθαρότητας.
Κατά τη µακρά περίοδο της σαρακοστιανής νηστείας και την πορεία προς την Ανάσταση, οι µέρες ξηµερώνουν ολοένα και πιο λαµπρές. Ο ερχοµός της άνοιξης σηµατοδοτεί αλλαγές. Είναι ένα πανηγύρι που το µοιράζεται ο άνθρωπος µε τη φύση. Αλλάζει η διάθεση, ακολουθούν άλλη ρότα οι συνήθειές µας. Οπου να ’ναι τελειώνουν τα τούρκικα σίριαλ στην τηλεόραση. Ο νέος µάστερ σεφ φαίνεται δεν θα διαβεί τα γκρεµισµένα τείχη των πρωινάδικων. Η αµνηστία στα ζωντανά θα ανασταλεί. Αρχής γενοµένης µε τα ψάρια των Βαΐων. Δεύτε, λάβετε κατάλυση ιχθύων! Μεγάλη η σηµασία της, καθώς προηγείται της εβδοµάδας των Μεγάλων Παθών, των µεγάλων προσδοκιών, που φτάνουν στο υπέρτατο της ελπίδας, την Ανάσταση. Το κόκκινο της παπαρούνας θα σπιλώσει το λευκό χαλί του µυρωδάτου χαµοµηλιού. Ο οβελίας περικόπτεται. Μισό αρνί στα κλήµατα µε τον τρόπο της Μυκόνου ή Λαµπριάτης γεµιστός µε το ρύζι για να φτουράει, καθώς τον συνηθίζουν τη Λαµπρή στην Ανδρο. Η µεγάλη σφαγή των αµνών µπαίνει φέτος σε µικρότερο κάδρο. Το ένα σκηνικό φεύγει, το άλλο έρχεται. Cut!
Αν µέχρι σήµερα η Ανάσταση αφορούσε στον σκληρό πυρήνα του ποιµνίου, ο κάθε χρόνος που περνάει µεγαλώνει τον κύκλο των χαµένων προσδοκιών, των χαµένων ελπίδων, του χαµένου µεροκάµατου. Μεγαλώνει παράλληλα ο κύκλος των µακαρίων νηστευόντων. Στενεύει ο κύκλος της Ανάστασης. Ο κύκλος του «Πάσχα των Ελλήνων» συρρικνώνεται. Μέσα του πια ασφυκτιά όχι µόνο ένας απλησίαστος οβελίας, αλλά το όµαιµον και το οµοτράπεζον Ελλαδιτών και Κυπρίων αδελφών.
*Ιωάννου Χρυσοστόµου: «Εις ανδριάντας, οµιλία Γ΄» Κρίση στην Αντιόχεια, 387 µ.Χ.
