Κείμενο: Ιφιγένεια Βιρβιδάκη
«Η καλύτερη εποχή για την ντομάτα πια είναι ο Οκτώβριος!» Ακούγοντας αρχικά την, τουλάχιστον ανατρεπτική, διαπίστωση του παραγωγού Γιάννη Μέλλου αιφνιδιάστηκα. Ανήκω, βλέπετε, στη γενιά που περίμενε με αγωνία να έρθει ο Αύγουστος για να γευτεί νόστιμες ντοματοσαλάτες.
Και όμως. Ολοι αυτοί με τους οποίους μίλησα για το «μύθο», τελικά, της αυγουστιάτικης ντομάτας, γελώντας, μου συνέστησαν να μην το πολυλέω γιατί... φανερώνω την ηλικία μου. «Εχει αλλάξει πάρα πολύ το κλίμα τα τελευταία χρόνια», ήταν η παρατήρησή τους. «Η αλλαγή έγινε φανερή τα τελευταία είκοσι χρόνια, και ιδιαίτερα από το 2011. Η τιμή της ντομάτας (θερμοκηπίου φυσικά) πλέον είναι υψηλότερη το καλοκαίρι από ό,τι τα Χριστούγεννα», μου είπε ο παραγωγός Σπύρος Χρυσούλας.
Ισως αυτή να είναι και η εξήγηση για όσα ζήσαμε αυτό το καλοκαίρι με τις ντομάτες. Κακής ποιότητας σε μικρή παραγωγή -τόσο που, όπως διαβάσαμε αλλά και είδαμε στους πάγκους των μανάβικων, μέσα στο καλοκαίρι καταναλώσαμε εισαγόμενες από Πολωνία, Βελγίο, Δανία κ.α. Η δε τιμή, 1,60-1,80 ευρώ, στη λαϊκή της γειτονιάς μου αυγουστιάτικα ήταν μία ακόμη απόδειξη του προβλήματος.
Ζήτησα τη γνώμη παραγωγών και εμπόρων. Συμφωνούν ότι βασικοί λόγοι για τη φετινή κατάσταση είναι δύο: η οικονομική κρίση και το κλίμα.
Φυτεύτηκαν λιγότερες ρίζες. Οι αγρότες αποφεύγουν πλέον να φυτεύουν σε χαμηλά υψόμετρα υπαίθριες ντομάτες γιατί, λόγω συνθηκών (κλίματος, εχθρών), είναι δύσκολη καλλιέργεια και επισφαλής. (Τα καλοκαίρια φυτεύουν είτε σε υψόμετρο είτε σε θερμοκήπια με συστήματα δροσισμού.) Λόγω της κατάστασης της αγοράς, η πληρωμή «έναντι» ή με επιταγές δεν είναι πλέον συχνά αποδεκτή, και αποφεύγουν να αναλάβουν το ρίσκο μιας αποτυχημένης σοδειάς.
Και ερχόμαστε στο βασικότερο, στο θέμα του καιρού. Αυτό το καλοκαίρι χαρακτηρίστηκε από πολλή σκόνη, δυνατούς ανέμους και παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες. Μπορεί να μη σημειώθηκαν 45άρια, όμως το θερμόμετρο επί αρκετές συνεχόμενες ημέρες έφτανε τους 36 βαθμούς. Και, όπως λένε οι γεωργοί, ένας μήνας με 36άρια μπορεί να κάνει περισσότερη ζημιά στις καλλιέργειες από ό,τι 2 ημέρες με 45άρι. «Τον Φεβρουάριο φύτεψα, για πρώτη φορά, μαζί, στο θερμοκήπιο και στην ύπαιθρο. Τα φυτά μεγάλωναν και απέδιδαν ταυτόχρονα», μου είπε ένας παραγωγός από τον Μαραθώνα στη λαϊκή της γειτονιάς μου, ο οποίος χαρακτήρισε τη φετινή χρονιά τη χειρότερη για την ντομάτα.
Ο αέρας και η ζέστη, με τη σειρά τους, καταβάλλουν και εξασθενούν το φυτό, το κάνουν περισσότερο ευάλωτο στον τετράνυχο. Παράλληλα, ο νέος μεγάλος εχθρός των καλλιεργειών, το έντομο Τuta absoluta, εξαπλώνεται σε ολοένα και περισσότερες περιοχές. Και από ταλαιπωρημένα και εξασθενημένα φυτά δεν μπορεί κανείς να απαιτεί ποιότητα και νοστιμιά. Ασπρα στίγματα, χοντρό κοτσάνι και γεύση που δεν θυμίζει ντομάτα.
Θα επιβεβαιωθεί άραγε ο κ. Μέλλος στα περί νόστιμης... οκτωβριανής ντομάτας; Ακούγοντας την εξήγησή του, εγώ πείστηκα. «Η μείωση της φωτοπεριόδου της ημέρας σημαίνει ότι μειώνεται και ο ρυθμός ανάπτυξης του φυτού. Αφού το φυτό δουλεύει στο ρελαντί, προλαβαίνει να απορροφήσει τα απαραίτητα συστατικά (όπως το κάλιο), που κάνουν τους καρπούς γλυκούς και νόστιμους. Αυτό δεν συμβαίνει το καλοκαίρι, όπως έχει διαμορφωθεί πλέον το κλίμα - είναι σαν να τρέχει ένας δρομέας που του βγαίνει η ψυχή».
