ΓΝΩΜΕΣ

Κατά την αρχαιότητα, οι Σπαρτιάτες είχαν έναν μοναδικό τρόπο να ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους Eλληνες. Ακολουθούσαν αυστηρή στρατιωτική πειθαρχία και είναι παροιμιώδης η λιτότητα που είχαν επιβάλει στην κοινωνία τους. Φυσικά, αυτό ίσχυε και στο θέμα της διατροφής. 

Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι τα συσσίτια των Σπαρτιατών αποτελούνταν από τον μέλανα ζωμό, βραστό χοιρινό, κρασί, πίτα γλυκιά και ψωμί από βρόμη. Ο δε μέλας ζωμός ήταν ένα καθόλου νόστιμο φαγητό, από κρέας χοιρινό βρασμένο σε αίμα και ξίδι. 

Ο Διονύσιος, ο τύραννος των Συρακουσών, αγόρασε κάποτε έναν μάγειρα από τη Σπάρτη και του έδωσε εντολή να του παρασκευάσει τον μέλανα ζωμό, που τόσο αγαπούσαν οι Σπαρτιάτες. Ομως, δεν κατάφερε να καταπιεί ούτε την πρώτη κουταλιά και την έφτυσε. Τότε ο μάγειρας του είπε: «Για να δοκιμάσεις το φαγητό, πρέπει πρώτα να κάνεις σπαρτιατική γυμναστική και να κολυμπήσεις στον Ευρώτα». 

Ο Ηρόδοτος στις «Ιστορίες» του περιγράφει την πολυτέλεια των τραπεζιών του Μαρδόνιου, συγκρίνοντάς τα με τα λακωνικά: Οταν ο Ξέρξης έφυγε από την Ελλάδα, άφησε στον Μαρδόνιο όλο τον εξοπλισμό του. Ο Παυσανίας, βλέποντας όλα τα πολυτελή σκεύη, διέταξε τους μαγείρους του (Μαρδόνιου) να ετοιμάσουν ένα γεύμα σαν να επρόκειτο να το ετοιμάσουν για τον Μαρδόνιο. Οταν το γεύμα ετοιμάστηκε, ο Παυσανίας είδε χρυσά και αργυρά ανάκλιντρα, αργυρά τραπέζια γεμάτα με πολυτελέστατα εδέσματα και, γελώντας, ζήτησε από τους δικούς του μάγειρες να ετοιμάσουν ένα λακωνικό δείπνο. Οταν ετοιμάστηκε και αυτό, ο Παυσανίας φώναξε τους στρατηγούς των Ελλήνων και τους έδειξε τη διαφορά. «Σας έφερα εδώ, Ελληνες», είπε, «για να σας δείξω την αφροσύνη του ηγεμόνα των Μήδων, που, ενώ ζούσε με τόση πολυτέλεια, ήρθε εδώ για να αποκτήσει αυτά τα ελάχιστα που έχουμε». 

Κάποιος Σπαρτιάτης βρέθηκε προσκεκλημένος σε ένα συμπόσιο όπου προσέφεραν αχινούς. Πήρε έναν, όμως δεν ήξερε πώς τρώγεται ούτε πρόσεξε πώς τον τρώνε οι υπόλοιποι. Εφερε τον αχινό στο στόμα του και τον δάγκωσε. Ομως δεν τα έβγαζε πέρα και, καθώς δεν μπορούσε να τα καταφέρει με τον αχινό, αναφώνησε: «Τι απαίσιο φαγητό! Δεν θα κάνω πίσω ούτε θα το παρατήσω, όμως δεν θα φάω άλλον». (Δημήτριος ο Σκήψιος στον «Αθήναιο»). 

Ο Ηρόδοτος λέει πως πήγε κάποτε στη Σπάρτη κάποιος Συβαρίτης και, αφού γευμάτισε μαζί τους, είπε πως τώρα καταλαβαίνει γιατί είναι ανδρείοι όλοι οι Λακεδαιμόνιοι, διότι είναι καλύτερα να πεθάνουν παρά να ζουν τόσο λιτή ζωή και να τρώνε τόσο φτωχά γεύματα. Γεγονός είναι πως οι Σπαρτιάτες άφησαν πίσω τους σπουδαία ιστορία, όμως ήταν πάντα απόντες από τα πολιτιστικά δρώμενα των υπόλοιπων Ελλήνων. Ετσι, όταν μιλάμε για αρχαία ελληνική γαστρονομία, καλό θα ήταν να μην ξεχνάμε πως σε αυτήν συμμετείχαν (παραφράζοντας το γνωστό επίγραμμα): Αλέξανδρος Φιλίππου και οι Ελληνες πλην Λακεδαιμονίων.