Κείμενο: Εύη Βουτσινά
Φωτογραφία: Άκης Ορφανίδης
Όταν σου λέω λεμόνι, θα κρύβεσαι κι όταν σου λέω πορτοκάλι θα βγαίνεις.
Αυτή ήταν η προσυνεννόηση με τους φίλους μας όταν παίζαμε κρυφτό, τα αρχαία εκείνα χρόνια που δεν παίζαμε «πλέι στέισον». Το λεμόνι που είναι ξινό, μια χαρά εξέφραζε τον κίνδυνο να σε… ανακαλύψει αυτός που «τα φύλαγε».
Οταν άρχισα να γράφω για τα λεμόνια, ένα σωρό τέτοια μου ήρθαν στο μυαλό και διαπίστωσα πως η σχέση μας με τα λεμόνια είναι πολύ στενή. Η πιο συνηθισμένη εικόνα είναι το μισό λεμόνι ακουμπισμένο σε κάθε πιάτο με ψητά και σε πολλά μαγειρευτά ή καρφωμένο σε ένα πιρούνι να βουτάει στο λάδι και να αλείφει τα ψάρια που ψήνονται ή τα κομμάτια του κρέατος ή τον πασχαλινό οβελία. Δεν θα πω για τα λουλούδια της λεμονιάς (που συμβολίζουν την αγνότητα, γι’ αυτό και τα φορούσαν οι νύφες), που γοητεύουν με το μεθυστικό τους άρωμα την άνοιξη αλλά για τα λεμονόφυλλα με τη διακριτική και χαρακτηριστική μυρωδιά τους όλο το χρόνο. Στις Κυκλάδες έχουν ακόμα τη συνήθεια να τοποθετούν το παστέλι κομμένο ρόμβους πάνω σε λεμονόφυλλα και για να κολλάει το ένα στο άλλο και να παίρνει το λεπτό άρωμα των φύλλων.
Τα λεμονόφυλλα ήταν πάντα ένα είδος… μυρωδάτης συσκευασίας· ο Καζαντζάκης στην «Αναφορά στον Γκρέκο», νομίζω, περιγράφει την άφιξη στο σπίτι του ορεσίβειου παππού, ο οποίος έφερνε πεσκέσι ένα ολόκληρο ψημένο γουρουνόπουλο τυλιγμένο σε λεμονόφυλλα που το άνοιγε και ξεχυνόταν μια ευωδιά…
Στο κηπάκι του σπιτιού μας στη Λευκάδα έχουμε μια λεμονιά που έχει φουντώσει με τα χρόνια· έχει λεμόνια σχεδόν όλο το χρόνο – είναι δίφορη! Οταν κόβουμε δυο-τρία λεμόνια και τα βάζουμε στη φρουτιέρα μοσχοβολάει όλο το δωμάτιο. Τι γίνεται με τα «άλλα λεμόνια που είναι σαν μούμιες»; Δεν μυρίζουν τίποτα. Τι στο καλό, υπάρχουν πληβείοι και στα λεμόνια; Κι όμως, μου έλεγε ένας γεωπόνος που το κουβεντιάζαμε, τα λεμόνια που θέλουν να διαρκέσουν για το εμπόριο, τα βουτούν σε ζεστό νερό και κατόπιν τα κερώνουν.
Οταν ψωνίζετε στη λαϊκή αγορά, προσπαθήστε να βρίσκετε φρέσκα λεμόνια από παραγωγούς που τα έχουν κόψει πριν από 2 - 3 μέρες έστω ή βεβαίως προτιμάτε τα βιολογικά όταν μπορείτε να τα βρείτε.
Εδώ η μυρωδιά του λεμονιού είναι πολυτραγουδισμένη «λεμονάκι μυρωδάτο κι από περιβόλι αφράτο, μην παραμυρίζεις τόσο και με κάνεις και νυχτώσω...»
Κι εμείς να παίρνουμε λεμόνια κερωμένα για να στύψουμε στη σαλάτα και να φτιάξουμε το αυγολεμονάκι μας! Σε μια χώρα με τόσες λεμονιές.
Βέβαια, αυτό είναι το κόστος που πληρώνουμε για όλα τα είδη της διατροφής που δεν θέλουμε να ξέρουμε πώς παράγονται, δεν καταδεχόμαστε να συνειδητοποιήσουμε ότι τα γεωργικά προϊόντα (και όχι μόνο) έχουν εποχές. Αν θέλουμε ένα προϊόν όλο το χρόνο, πρέπει να κάνουμε ένα σωρό τεχνάσματα όπως το κέρωμα ή να κόβουμε εντελώς άγουρα τα φρούτα και αφού μείνουν στο ψυγείο όσο θέλουμε, να τα περνάμε από ειδικούς φούρνους, τα αποπρασινιστήρια, τα οποία δεν είναι αθώα, έχουν ένα σωρό χημικά που καθόλου δεν ωφελούν.
Είναι απλό, πρέπει να προστατέψουμε οι ίδιοι τους εαυτούς μας και τα παιδιά από τον παραλογισμό. Μη μου πείτε πως δεν γίνεται τίποτα, πως η κατάσταση δεν είναι αναστρέψιμη. Δεν ακούω κουβέντα. Ψάξτε να βρείτε μοσχομυριστό λεμονάκι. Υπάρχει και μάλιστα τώρα είναι στον καιρό του. Θα διαπιστώσετε ότι και ο χυμός είναι πιο έντονα ξινός και πιο μυρωδάτος. Θα ευφρανθείτε· λίγο είναι;
Μυστικά και μοσχομυριστά: Από τα χοντρόφλουδα λεμόνια, αφού τα στύψετε αφαιρέστε το εσωτερικό και την κίτρινη εξωτερική φλούδα, κόψτε το λευκό μέρος σε κομμάτια και φάτε το πασπαλισμένο με ζάχαρη. Είναι ωραίο, καθόλου πικρό και γεμάτο πηκτίνη. Οι παλιές κοκέτες έσταζαν μια σταγόνα λεμόνι σε κάθε μάτι για να δώσουν λάμψη στο βλέμμα. Τσούζει ελάχιστα έως καθόλου. Φίλος οφθαλμίατρος μου είπε κατά λέξη ότι το λεμόνι προκαλεί δάκρυα κι έτσι λαμπικάρει το μάτι. Λίγο φρέσκο λεμονάκι ανακουφίζει τα ταλαιπωρημένα χέρια, ιδιαίτερα το χειμώνα.
